Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi’nde halk, seçim sisteminde yapılan değişikliklerin ardından düzenlenen ilk İlçe Konseyi seçimlerinde oy kullandı.
4,3 milyon kayıtlı seçmenin bulunduğu kentte 171 aday, toplam 470 sandalyenin bulunduğu İlçe Konseylerindeki doğrudan seçimle belirlenen 88 koltuk için yarıştı.
Sabah yerel saatle 08.30’da başlayan oy verme işleminin 22.30’da sona ermesi beklenirken, bilgisayar sorunu nedeniyle sandıklar 24.00’te kapandı.
Bu, Hong Kong’un seçim sisteminde 2021’de yapılan değişikle, doğrudan seçilen koltukların sayısının azaltılması ve adayların onaylanmasında “vatanseverlik” adı altında yeni kriterlerin getirilmesinin ardından yapılan ilk İlçe Konseyi seçimleri oldu.
Üç parti üyesi gözaltına alındı
Ulusal Güvenlik Yasası ve seçim değişikliklerinin ardından kentte geriye kalan son demokrasi yanlısı siyasi partilerden olan Sosyal Demokratlar Birliği, seçim değişikliklerini protesto etmek isteyen üç üyesinin gözaltına alındığını bildirdi.
Kentin idari ve mali usulsüzlükleri soruşturmakla sorumlu kurumu Yolsuzlukla Mücadele Bağımsız Komisyonu, yaptığı açıklamada, 31 ila 67 yaşlarındaki iki erkek ve bir kadının “halkı seçimleri boykota teşvik için eylem hazırlığında oldukları” gerekçesiyle polis tarafından durdurulup arandığı ve ardından gözaltına alındığı doğrulandı.
Açıklamada, şüphelilerin kimliğine ilişkin bilgi verilmedi.
470 sandalyenin 88’i doğrudan oyla belirleniyor
İlçe Konseyi seçimlerinde, kentin yerel meclisleri niteliğindeki organların üyelerinin sınırlı bir bölümü doğrudan oyla belirleniyor.
Kentin 18 ilçesinin, üye sayıları nüfusa oranla belirlenen 18 İlçe Konseyi bulunuyor. Bu ilçelerdeki toplam 470 sandalyenin 179’u doğrudan Hong Kong Baş Yöneticisi tarafından atanıyor, 27 kır komitesinin başkanı memuriyet sebebiyle İlçe Konseylerine resen üye oluyor.
176 üye, toplam 2 bin 532 üyesi bulunan İlçe Komiteleri tarafından dolaylı olarak seçilirken, 88 üye genel oyla doğrudan seçiliyor.
Seçimlere katılımın düşük olması bekleniyor
“Hong Kong’u vatanseverlerin yönetmesi” savıyla merkezi hükümetin siyasi çizgisine muhalif adayların seçimlere girmesinin engellendiği yeni seçim sisteminin yürürlüğe girmesinin ardından yapılan ilk İlçe Konseyi seçimlerine, tıpkı 19 Aralık 2021’de yapılan Yasma Konseyi seçimleri gibi katılımın düşük olması bekleniyor.
Yasama Konseyi seçimlerine 2016’da katılım yüzde 58 iken 2021’deki seçimlere katılım yüzde 30’da kalmıştı.
Bundan önce, 2019’da, suçluların Çin’e iadesi yasa tasarısına karşı yürütülen kitlesel protestolar sırasında yapılan İlçe Konseyi seçimlerine katılım yüzde 71 ile rekor düzeye çıkmıştı.
479 sandalyenin 452’sinin doğrudan oyla belirlendiği o günkü seçim sisteminde, demokrasi yanlısı adaylar 18 İlçe Konseyinden 17’sinde çoğunluğu sağlarken seçimler adeta yasa tasarısı aleyhine referanduma dönüşmüştü.
Bu seçimde ise demokrasi yanlısı partilerin ve adayların seçime girmesinin engellenmesi ve doğrudan oyla belirlenen sandalyelerin sayısındaki belirgin düşüş nedeniyle katılım oranının düşük olacağı öngörülüyor.
Hong Kong’daki seçim sisteminde değişiklik
Çin Halk Kongresi Daimi Komitesi, 30 Mart 2021’de Hong Kong Özel İdare Bölgesi’nde seçim sistemini revize eden yasal değişiklikleri onaylanmıştı.
Hong Kong’un anayasası niteliğindeki Temel Yasa’nın 1. ve 2. ek maddelerinde yapılan değişikliklerle yerel yasama organı niteliğindeki Yasama Konseyinin, yürütmenin başı niteliğindeki Hong Kong Baş Yöneticisi’nin seçimine ilişkin usul ve esaslar değiştirilmişti.
2021’deki değişikliğin ardından yapılan ilk lider seçiminde göreve gelen Baş Yönetici John Lee Ka-chiu ile ilk meclis seçiminin ardından Çin çizgisindeki üyelerden oluşan Yasama Konseyi, Yerel Konsey seçimlerinin statüsü yeniden belirlenmişti.
10 Temmuz 2023’te yürürlüğe giren değişiklikle, İlçe Konseylerinin doğrudan oyla belirlenen sandalye sayısı yüzde 90’nın üzerindeyken (452) yüzde 20’ye kadar (88) düşürülmüştü.
Öte yandan seçimlere katılacak adaylar için “güvenlik incelemesi” şartı getirilmiş, Baş Yönetici John Lee, bu yolla “sorun çıkaran Çin karşıtlarının” ve “ayrılıkçılığı ve şiddeti teşvik ederek konseyleri manipüle eden ve çalışamaz hale getirenlerin” aday olmasının engelleneceğini bildirmişti.
Hong Kong’un statüsü
Hong Kong, 1898’de imzalanan “kira sözleşmesi” ile uzun yıllar İngiltere hakimiyetinde kaldıktan sonra 1997’de Çin’e devredilmişti.
İmzalanan ortak deklarasyon çerçevesinde Hong Kong’a 2047’ye kadar basın, ifade, toplanma, inanç ve serbest akademik çalışma gibi özgürlükleri ile bağımsız idari ve hukuki yapısını koruma hakkı tanınmıştı.
Hong Kong, Çin’e bağlı olmasına rağmen kendisine ait para birimi, dil, hukuk sistemi ve kimlik kullanıyor. Özerk yapılı bölgenin sadece savunma ve dış politika gibi konularda Pekin’e bağlı olduğu bu yönetim modeli, “bir ülke, iki sistem” olarak adlandırılıyor.
Pekin yönetimi, son yıllarda bölge üzerindeki hakimiyetini artıracak Ulusal Güvenlik Yasası ve seçim sisteminde yapılan değişikliklerle bölgenin özerk yönetim yapısını aşındırdığı eleştirilerine hedef oluyor.
