“TÜRKİYE’de turistik tesislerin dağılımı ters piramit oluşturuyor. Aslında turistik tesislerin daha az bir bölümünün 5 yıldızlı olması gerekiyor. Tesislerin büyük bölümünün 4, 3, 2, 1 yıldızlı olması daha doğru bir dağılım sağlar. Ancak, bizde tesislerin büyük çoğunluğu 5 yıldızlı. Bu da fiyat baskısı yaratıyor. Önemli rakibimiz İspanya’da tesislerin büyük çoğunluğu 4, 3, 2, 1 yıldızlı. Bizde 80’li, 90’lı yıllarda 5 yıldızlı tesis yapımı yoğunlaştı. Talep az olduğunda 5 yıldızlı tesislerin fiyatı da düşüyor. Kıyı şeridinde 4, 3, 2, 1 yıldızlı tesis olmayınca düşük bütçeli ailelere uymuyor. Yeni dönemde 1, 2, 3, 4 yıldızlı tesisleri daha fazla üretelim ki 5 yıldızlılarımız hak ettiği fiyatla iş yapabilsin. 2033’e kadar yeni bir plana ihtiyacımız olduğunu düşünüyoruz. DPT’nin yaptığı planlar bittikten sonra bazı sektörlerde çok planlı yol alınamadı. Bir plan olduğu zaman, geleceğe yönelik model ortaya konulduğunda yatırımcıyı heyecanlandırabilir.”
Geçtiğimiz günlerde Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TTYD) yönetiminin gerçekleştirdiği sohbet toplantısında Başkan Oya Narin’in bu tespitinin hemen ardından TTYD Başkan Yardımcısı Ali Güreli araya girdi ve devam etti: “İspanya ile karşılaştırma çok önemli. Biz 5 yıldızlı otel yapıp, 4 yıldızlı fiyatına satıyoruz. Turist başına gelire bakılınca Türkiye, İspanya’nın yüzde 30-35 gerisinde kalıyor.”
Oya Narin, Türkiye’nin turizmde çok başarılı olduğunu ancak bundan sonraki dönem için ince ayar yapılması gerektiğini belirten bir konuşma yaptı. “Turizmcileri endişelendiren en önemli sorun istihdam” dedi. Narin, pandemiden sonra sektörde emek göçü yaşandığı belirterek, “Hizmet sektöründe güvenlikten kuaföre, servis elemanlarıvndan aşçıya tüm çalışanlar Aravp yarımadasına transfer oldu. Ciddi bir insan kaynağı açığımız oluşuyor” diye devam etti.
TTYD Başkan Yardımcısı Mehmet Tevfik Nane de pandemi ve sonrasında işçi transferlerinin 100 bini geçtiğini vurgulayarak, “Üst yönetimde, kilit noktalarda, garson ve aşçılıkta Türkleri tercih ediyorlar” açıklaması yaptı. Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan’daki okullarla anlaşma yapıp özellikle Antalya’ya personel çekmeye çalıştıklarını bildiren Nane, “Nepal, Hindistan, Sri Lanka’dan da personel almak istiyoruz ama getiremiyoruz. Aylık 500-600 artı yemek, konaklama veriyoruz. Türk personel sektörde çalışmak istemiyor. Çünkü sürdürülebilir bir çalışma ortamı sağlayamıyoruz. Mevcut personel için de lojman ayarlamada sıkıntımız var” diye konuştu.
Turizm sektörünün yatak kapasitesinin modernizasyonu ve yenilenmesi için kaynağa ihtiyacı olduğunu belirten Oya Narin, şunları vurguladı: “Suudi Arabistan, Dubai ve Mısır çok ciddi yatırımlar yaptı. Bizim de hazırlanmamız gerekiyor. Sektör, iki türlü finansman yapıyor. Biri banka kredisi, ikincisi tur operatörleri üzerinden avans ya da indirimli erken ödemeyle sağlanıyor. Güney’den bu şekilde 11-12 milyar dolar geliyor. Sektörün yatak kapasitesi yılda sadece 200 gün çalışıyor. İşletme sermayesi ihtiyacı yoğun olan sektörümüzde sürekli nakit eksikliği oluşuyor.”
EN ÇOK ZİYARETÇİ İSTANBUL’A
TTYD Genel Sekreteri Hale Altan, World Travel and Tourism Council (WTTC-Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi) tahminlerine göre, 2023 yılında turizmin gayrı safi yurtiçi hasılaya (GSYH) doğrudan ve dolaylı 104.5 milyar dolar, istihdama da 3 milyon katkı sağladığını anlattı. WTTC projeksiyonlarına göre, 2033’te turizm ve seyahat GSYH’si 131.7 milyar dolara, istihdam da 3 milyon 390 bine çıkacak. 2023’te 56 milyar doları bulan turizm gelirlerinin cari açığa net olumlu katkısı da 41.6 milyar dolar oldu. Turizmin GSYH’ya doğrudan ve dolaylı katkısı yüzde 12 düzeyinde gerçekleşti. İstihdama katkısı ise dolaylı ve doğrudan toplam yüzde 10 oldu. Küresel arenada Türkiye hem gelir hem de ziyaretçi sayısında 7’nci oldu. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün (BMWTO) 2019-2023 dönemi kıyaslamasına göre, büyük turizm ülkeleri arasındaki Türkiye, 2023’te 2019’a göre turizm gelirlerini yüzde 59 artırarak birinci sıraya yerleşti. Tüm ülkeler arasında 3’üncü oldu. 2023’te dünyanın en çok ziyaretçi alan şehirleri sıralamasında İstanbul 20.2 milyon ile 1’inci, Antalya 16.5 milyon ile 4’üncü sırada yer aldı. Altan, “Yunanistan ve Mısır rakibimiz ama seviyemizde değiller. 2023 yılında İtalya’nın gerisine düştük ama çok kafa kafaya durumdayız. İspanya’yı yakalamak için çok çalışmamız gerekiyor” dedi. Altan, 2023’ün finansmana erişim açısından sıkıntılı bir yıl olduğunu belirterek, “Sektör 370 milyar lira kredi çekmiş, 228 milyar lirası tasfiye olmuş. Sektörün belirli yatırımlar için hem krediye, hem de alternatif finansmana ulaşması şart” dedi. Altan, planlamaların yapılması durumunda 2033’te turizm gelirinin 135 milyar dolara ulaşabileceğini söyledi.
